A evolución das 3 R ás 9 R
É moi probable que te atoparas en máis dunha ocasión coa regra das 3 R (reducir, reutilizar e reciclar). Esta idea promove tres accións básicas para desenvolver actuacións responsables para o coidado do medio ambiente, enfocadas en optimizar os recursos e minimizar os residuos xerados.
Pero estas iniciativas non son suficientes na sociedade actual. Por iso, a regra das 3 R evolucionou a un concepto moito máis amplo: as 9 R que constitúen a fórmula de economía circular.
Os principios da economía circular
A economía circular é un paradigma de produción e consumo que transforma o modelo lineal que predominou no mundo durante os últimos anos, e que hai tempo deu sinais de esgotamento. A Terra e os seus recursos teñen límites e non é sostible continuar co modelo de consumo lineal tradicional.
A economía circular busca maximizar os recursos dispoñibles para que permanezan o maior tempo posible no ciclo produtivo. Así, o ciclo de vida dos produtos esténdese, o cal achega beneficios tanto a nivel ambiental como tamén social.
Por tanto, as 9 R que comprende a economía circular son: rexeitar, reducir, reutilizar, reparar, restaurar, refabricar, redefinir, reciclar e repensar.
A práctica totalidade destes niveis foron descritos por Jacqueline Cramer, profesora da Universidade de Utrecht e exministra de Vivenda, Ordenación do Territorio e Medio de Países Baixos, no seu libro Milieu (Elementaire deeltjes) publicado en 2014. Posteriormente, Ellen MacArthur, exregatista inglesa fundadora da Fundación Ellen MacArthur, engadiu a R de repensar.
Estas accións, á súa vez, clasifícanse dentro de tres grandes grupos: entrega de valor con maior eficiencia (o grupo que se debería priorizar como primeira opción), prolongar a vida útil e buscar outra vida con aplicacións útiles.
Aínda que se poderían engadir outras R como redistribuír, reeducar, reordenar, reaprovechar, etc., as 9 R da economía circular son:
- Rexeitar. Consiste en renunciar a aqueles produtos que non necesitamos ou dos que podemos dispoñer noutros formatos, como pode ser unha factura ou billete electrónico.
- Reducir. Implica promover estratexias para diminuír na medida do posible o consumo de recursos, tanto na súa fabricación como no seu uso. Este concepto está aliñado coa eficiencia.
- Reutilizar. Esta clave fomenta continuar usando os obxectos que se atopan en boas condicións e cumpren a súa función orixinal, ata que a súa vida útil o permita.
- Reparar. Para alagar a súa vida útil, debemos arranxar os obxectos defectuosos. A reparación de produtos como electrodomésticos e aparellos eléctricos e electrónicos é un dos grandes retos da economía circular.
- Restaurar. A diferenza da reparación, destinada a elementos que están no seu primeiro ciclo de vida, a restauración baséase en preparar un produto para darlle unha nova vida, no momento en que non pode continuar cumprindo a súa función.
- Refabricar. Cando un produto xa cumpriu o seu ciclo de vida e non é funcional, pódese facer unha análise do seu estado actual para, en función diso, realizar un reacondicionamento e substitución dos compoñentes defectuosos, para que poida ser posto en circulación novamente como un artigo case novo.
- Redefinir. Busca promover o enxeño e a innovación nas persoas, posto que implica dar unha nova utilidade a aqueles obxectos que se atopan desgastados ou que quedaron obsoletos.
- Reciclar. Trátase de probablemente a R máis coñecida, pero que debe considerarse como última opción. Consiste en aproveitar os materiais de residuos para aproveitalos novamente na fabricación de novos elementos. Reciclar é a forma de pechar o círculo.
- Repensar. Esta regra é aplicable en todas as fases, xa que implica cuestionar e revisar os modelos de produción e consumo, redeseñar produtos e servizos con criterios de economía circular, reflexionar sobre as nosas necesidades e hábitos…
Con base nestes nove criterios, podemos facer cambios nas nosas formas de consumo e adoptar medidas para transformar o modelo lineal e avanzar cara ao círculo virtuoso da economía circular.